بررسی مقاومت به شوری رقم های مختلف چمن آبی (poa pratensis l.)

چمن یکی از بهترین گیاهان پوششی است که از دیرباز شناخته شده و هم اکنون نیز یکی ازعناصر اصلی و جز لاینفک طراحی فضای سبز به شمار می آید. که به کمک آن می توان با آن چهره خشک و بی روح زمین را تغییر و گستره ای سبز و با طراوت جایگزین خاک کرد. به دلیل اینکه به جز بخشی از شمال کشور، سایر نواحی کشور در مناطقی قرار دارند که در این مناطق به دلیل کاهش میزان نزولات آسمانی، استفاده بیش از حد از آب های زیرزمینی و نفوذ جبهه های آب شور به سفره های آب شیرین و مدیریت بد آبیاری موجب شور شدن خاکها شده است. لذا با توجه به محدودیتهای فوق، پژوهشی با هدف بررسی مقاومت به شوری 10 رقم از جمن پوآ(poa pratensis l. )، شامل “ampellia”، “park”، “harmony” ، “merion”، “crusade”، “nutop”، “balin” ، “challanger”، “genome” و “banf” بصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار و 6 سطح شوری ) 3/0، 5/1، 3، 5/4، 6 و 5/7 ( دسی زیمنس بر متر در مزرعه چاه اناری دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا گردید. نتایج حاصل از آنالیز واریانس داده ها نشان داد که اثر رقم، شوری و اثر متقابل آنها بر بیشتر شاخص های اندازه گیری شده در سطح یک درصد تفاوت معنی دار داشته است. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش شوری شاخص های رشد چمن شامل وزن خشک اندام هوایی و ریشه، درصد آب برگ و کیفیت چمن کاهش یافتند در حالیکه میزان سوختگی چمن افزایش یافت. بالاترین وزن خشک اندام هوایی و ریشه به ترتیب در ارقام “ampellia”، “park”، “harmony” مشاهده گردید و کمترین میزان آن در ارقام “banf” و “nutop” حاصل شد. همچنین بیشترین میزان درصد آب برگ در “ampellia”، “ park”و کمترین میزان آن در رقم “banf” مشاهده گردید. بیشترین کیفیت چمن مربوط به ارقام “ampellia” و “harmony” بود در حالیکه ارقام “banf” و “crusade”کمترین کیفیت را داشتند. مقایسه نتایج نشان داد که با افزایش شوری، ارقام “ampellia” و “harmony”کمترین درصد سوختگی را نشان داده اند در حالی که ارقام “banf” و “crusade” بیشترین درصد سوختگی را به خود اختصاص داده اند. از لحاظ میزان پرولین تولیدی، رقم “banf” بیشترین میزان و رقم “ampellia” کمترین مقدار را به خود اختصاص داده بود. مقایسه اثر متقابل شوری و میزان کلروفیل نیز نشان داد که در سطوح پائین تر کلروفیل افزایش و سپس در سطوح بالاتر شوری کاهش می-یابد. رقم “ampellia”در سطوح پائین شوری کمترین افزایش و در سطوح بالاتر شوری نیز کمترین کاهش میزان کلروفیل را داشته است. مقایسه نتایج نشان داد با وجود افزایش غلظت سدیم و کلر بخش هوایی در همه ارقام، کمترین غلظت سدیم در رقم “ampellia” و بیشترین میزان آن در رقم “banf” داشته است. بیشترین میزان پتاسیم بخش هوایی در رقم “ampellia” و کمترین میزان آن در رقم “banf” تجمع یافته بود. بیشترین نسبت پتاسیم به سدیم بخش هوایی نیز در رقم “ampellia” و کمترین میزان آن در رقم “crusade” مشاهده گردید. کمترین میانگین غلظت سدیم ریشه مربوط به رقم “ampellia” بوده است و بیشترین میانگین غلظت سدیم ریشه نیز در رقم “banf” مشاهده گردید. بیشترین میانگین غلظت پتاسیم ریشه مربوط به رقم “harmony” بوده است وکمترین میانگین غلظت پتاسیم ریشه نیز در رقم“banf” وجود داشته است. بیشترین میانگین کلر بخش هوایی مربوط به رقم”crusade” بوده است وکمترین میزان کلر بخش هوایی نیز مربوط به رقم “harmony” بوده است. مطالعه همبستگی بین صفات نشان می دهد که با افزایش میزان پرولین داخل برگ ها، کیفیت چمن، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه و درصد آب برگ به میزان معنی داری کاهش می یابد و درصد سوختگی چمن ها نیز افزایش یافته است. در ارقام حساستر این گونه میزان تولید پرولین بیشتر بوده است که احتمالاً می تواند به عنوان شاخص میزان تنش وارده شد و سلامت گیاه مورد استفاده قرار گیرد. همچنین معلوم شد با افزایش شوری، میزان سدیم و کلر بخش هوایی گیاهان افزایش یافت که این خود باعث سوختگی چمن ها و کاهش کیفیت آن شد. به نظر می رسد تجمع سدیم و کلر تحت شرایط شوری یکی از مهمترین دلایل کاهش شاخص های رشد در این آزمایش بوده است و دلیل تفاوت این ارقام می تواند به دلیل توانایی برخی از ارقام در ترشح یون های مضر مانند سدیم و کلر از اندام های هوایی باشد. جذب بیشتر پتاسیم در اندام هوایی نیز توانست باعث کاهش صدمات ناشی از شوری شود به نحوی که معلوم شود هنگامی که پتاسیم در اندام هوایی کاهش می یابد کیفیت چمن نیز کاهش یافته و درصد سوختگی برگها افزایش می یابد. البته نسبت بین عناصر پتاسیم و سدیم در برگ از غلظت هر یک به تنهایی دارای اهمیت بیشتری است. پایان این آزمایش و بر اساس مقایسه نتایج، به طور کلی رقم’ “ampellia” بیشترین مقاومت به شوری را داشته است و پس از آن به ترتیب ارقام “harmony” ، “park” و “nutop” مقاومت بیشتری در برابر شوری داشته اند.. همچنین مشخص گردید که اندازه گیری غلظت عناصری مانند سدیم ، کلر ، و پتاسیم فاکتورهای مناسبی بربای ارزیابی مقاومت به شوری در چمن ها هستند. همچنین نتایج نشان داد که بین این ارقام از لحاظ مقاومت به شوری تنوع بالایی وجود دارد و امکان انتخاب ارقام مقاوم از بین آنها وجود دارد.